Obduksiyon

Obduksiyon, pêvajoyek jeolojîkî ye ku tê de qalika okyanûsê ya qalindtir (û hetta mantoya jorîn) li ser tixûbek okyanûsê ya daketî ya li ser tixûbek peşkek hevgirtî tê hilanîn û li jora plakaya cîran tê avêtin.^[1] Dema ku lewheyên okyanûs û parzemînî digihêjin hev, bi gelemperî qalika okyanûsê ya qalind di pêvajoya binavbûnê de di binê qalika parzemînê de binav dibe.^[2] Obduksiyon, ku hindiktir e, bi gelemperî di lihevketina plakan de li kemberên orojenîk pêk tê (ku plakaya okyanûsê ya ku di bin avê de ye, hin ji maddeyên xwe li ser plakaya parzemînê dişewitîne, kulmek çêdike) an qadên paş-arc (cihên ku qeraxa parzemînê ji ber stresa lihevketina plaqê ji parzemîna mayî tê kişandin).^[3]

Girtina lîtosfera okyanûsê komek taybetmendî ya celebên keviran ku bi navê ofîolît tê binavkirin, çêdike. Ev kom ji zinarên niştecîh ên deryayî yên kûr (çert, kevirê kilsinî, nehînên klastîkî), zinarên volkanîkî (lavayên balîf, cama volkanîkî, axek volkanîkî, dîkên pelçiqandî û gabbros) û peridotîtê (kevirê mantoyê) pêk tê.^[4]

Çêbûn li cihê ku perçeyek qaşilê parzemînê di nav deverek binavbûnê de tê girtin û di encamê de kevirên mafîk û ultramafîk ên okyanûsê ji mantoyê ber bi qalika parzemînê ve tê kişandin. Dûrbûn bi gelemperî li cîhê ku lewheyek tektonîkî ya piçûk di navbera du lewheyên mezin de tê girtin, bi qalikê (hem kemera giravê û hem jî okyanûsê) li ser parzemîna cîran wekî erdek nû tê welandin. Dema ku du lewheyên parzemînî li hev dikevin, girtina qalika okyanûsê ya di navbera wan de bi gelemperî beşek ji orjeniya encam e. Wusa dixuye ku piraniya astengiyan di hewzên paşîn ên li jorê deverên binavbûnê de di dema girtina okyanûsek an orjeniyê de dest pê kirine.

1. ^ "Definition of obduction | Dictionary.com". www.dictionary.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 6 sibat 2022.
2. ^ Edwards, Sarah J.; Schellart, Wouter P.; Duarte, Joao C. (2015). "Geodynamic models of continental subduction and obduction of overriding plate forearc oceanic lithosphere on top of continental crust". Tectonics (bi îngilîzî). 34 (7): 1494–1515. doi:10.1002/2015TC003884. ISSN 1944-9194.
3. ^ Schliffke, Nicholas; van Hunen, Jeroen; Gueydan, Frédéric; Magni, Valentina; Allen, Mark B. (12 tebax 2021). "Curved orogenic belts, back-arc basins, and obduction as consequences of collision at irregular continental margins". Geology. 49 (12): 1436–1440. doi:10.1130/G48919.1. ISSN 0091-7613.
4. ^ "GSA Today - The significance of sheeted dike complexes in ophiolites". www.geosociety.org. Roja gihiştinê 6 sibat 2022.